Zaterdag 18 maart is mijn moeder Halima overleden. Tijdens haar laatste maanden is ze liefdevol verzorgd bij mij thuis. Vrijdag 24 maart, op de eerste vrijdag van de ramadan, is ze na de Jumu3a (het vrijdagmiddag-gebed) begraven in Salé (Marokko).
Inna lilahi wa ina ilayhi raji3oon
– إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّآ إِلَيْهِ رَٰجِعُونَ –
Wij behoren tot Allah en tot Hem zullen we terugkeren.
Dank je wel, mama. Dank je, hobbinotje (mijn allerliefste lievelingetje). Dank je dat je onze moeder was.
Je was een lieve, zorgzame en warme moeder. We hebben als gezin en als kinderen van de gastarbeidersgeneratie veel meegemaakt. Zowel fijne als mindere fijne momenten hebben ons gemaakt tot de mensen die we zijn geworden. Het was voor jou niet makkelijk om je vertrouwde omgeving, je dierbaren, te verlaten en een nieuw bestaan te starten in een vreemd land waarvan je de taal en de gebruiken nog niet kende.
Wat moet het spannend zijn geweest om je draai te vinden in een land waar álles anders is dan je gewend was. Maar toch deed je het, met regelmatig veel pijn en heimwee. Je voedde 5 kinderen op zo goed als je kon. Je deed enorm je best, al had het niet altijd het beoogde resultaat, omdat de 2 totaal verschillende culturen verscheurend werkten op veel kinderen van de tweede generatie.
Je leerde ons de Marokkaanse taal, je liet ons stukken uit de Koran uit het hoofd leren en overhoorde ons, je gaf ons kennis over de islam mee, je leerde ons de gebruiken, tradities en rituelen.
Jouw leven was niet makkelijk. Je hield veel verdriet vast in je lichaam en dat maakte je ziek, letterlijk. Daardoor heb je regelmatig ziekenhuizen van binnen moeten zien. Maar desondanks stond je altijd klaar voor anderen, zelfs als het minder ging met jou. “Alhamdolilah a benti” of “Alhamdolilah a wlidati” (godzijdank mijn kind of kinderen) waren jouw standaard uitspraken. In het ziekenhuis deelde je jouw thuis-eten met anderen, want het ziekenhuis-eten was niet lekker. Je ging met analfabete vrouwen mee naar hun afspraken en vertaalde het gesprek en als er in jouw bijzijn geroddeld werd, sprak je daar de roddelaar op aan. Altijd vredig en liefdevol. Je was geliefd!
De hemelse poorten van de Rahma (genade) zijn voorgoed gesloten, de leegte die blijft. Alles moet nog landen, maar de herinneringen zijn bitterfijn.
Zoals de vakanties die we samen doorbrachten. De discussies die we hadden. De lange strandwandelingen, die korter werden naarmate je ouder werd. Of naar een fijne tent om een hapje te eten. De liedjes die we samen zongen. De wandelingen die we maakten. De reis naar Marokko. De keer in Parijs dat we tien rondjes om de Arc de Triomphe reden. Die nacht in Salé dat je door medicatie extra alert en hilarisch was, tranen met tuiten hebben we gelachen tot we de Fajr adhaan hoorden.
De laatste weken van je leven verbleef je bij mij thuis. We gebruikten een uitgebreid schema voor de planning. Zo rouleerden we om voor jou te zorgen. Naast je eigen kinderen en kleindochters I. en U. wilden jouw en onze vrienden maar al te graag een dag voor je zorgen.
De tijd dat je bij mij verbleef was mooi en zwaar. Ik ben dankbaar dat ik voor je kon zorgen. Zwaar vanwege de slapeloze nachten. De pijn in je lichaam liet je liggen noch zitten. Je wist je geen houding, alles deed pijn. Je laatste fase was zowel inspirerend als hartbrekend. Je wilde zó graag. Je deed zo je best met ons te blijven. Je wil was ijzersterk, maar je lichaam begaf het langzaamaan. Toen ik vertelde dat we een sta-op stoel hadden besteld, zei je: “Nee hbiba, inshaAllah kan ik binnenkort weer gewoon lopen en rechtop zitten.”
Jouw aanwezigheid was voor velen als een warme deken in de kou. Jouw glimlach was als de zon die achter de wolken tevoorschijn kwam; hartverwarmend.
Met gemengde gevoelens van opluchting, omdat je niet meer hoeft te lijden, en van verdriet blijven we achter in een leeg huis dat nooit meer gevuld zal worden met jouw warmte en liefde. Met jouw overlijden is ons thuis overleden en we moeten zonder jouw beschermende en liefdevolle woorden door. Alhamdolilah voor alles wat Allah ons geeft.
Allah yerra7mek, hobbinotje.
Moge Allah je jouw zonden vergeven, je graf verruimen en ons herenigen in het hiernamaals inshaAllah.
❤️ ❤️ ❤️
